احساس درد بعد از عمل جراحی عجیب و دور از انتظار نیست و جراحی های شکم هم از این قاعده مستثنی نیستند.البته در ساعات اول بعد از عمل، تاثیر داروهای بیهوشی مانع از احساس درد می شود ولی با کاهش تاثیر این داروها، درد کم کم آغاز می شود.
درد جراحی شکم برای بیمار آزار دهنده است و شدت آن مخصوصا در روزهای نخست بعد از عمل زیاد است. البته، گاهی درد طولانی تر از آنچه که به عنوان طبیعی در نظر گرفته می شود، همچنان وجود دارد خوشبختانه، در اکثر موارد، خود به خود برطرف می شود و در غیر اینصورت هم، معمولاً می توان آن را مدیریت کرد، اما برای جلوگیری از درد بعد از جراحی های لاغری می توان روش های دیگر لاغری موضعی با دستگاه های مدرن ،مزوتراپی یا پاورشیپ او ….. استفاده نمود. د.
درد جراحی شکم، می تواند حاد یا مزمن باشد
درد جراحی شکم را می توان به درد حاد و درد مزمن تقسیم کرد. درد حاد بلافاصله پس از عمل تجربه می شود و حداکثر تا 7 روز ادامه می یابد. اما اگر درد تا بیش از 3 ماه بعد از عمل طول بکشد، مزمن تلقی می شود. درد جراحی شکم مزمن یک وضعیت ناتوان کننده، و شایع تر از چیزی است که زمانی تصور می شد.
دلیل ایجاد درد جراحی شکم چیست؟
درد جراحی شکم دلایل گوناگونی می تواند داشته باشد، از جمله، پاسخ التهابی به جراحی، حساس بودن زیاد فرد به درد (هیپرآلرژی) و ایسکمی (نارسایی خون) موضعی در ناحیه زخم.
درد جراحی شکم (حاد با مزمن) می تواند از ساختارهای پوستی، عمقی یا احشایی منشا بگیرد و دارای ریشه عصبی یا غیر عصبی باشد.
دردهای دارای منشا عصبی (درد نوروپاتیک)
دردهای نوروپاتیک به دلیل آسیب به اعصاب ناحیه شکم، لگن و کشاله ران ایجاد می شود و آسیب هریک از این عصب ها باعث بروز درد جراحی شکم در آن ناحیه می شود. آسیب عصبی می تواند خفیف یا شدید باشد، و بر دو نوع است:
- آسیب اولیه عصب: ناشی از گیر افتادن عصب در بخیه ها، منگنه ها، کشش، فشار، له شدگی و تخریب الکتریکی عصب که به دلیل کوتر کردن آن حین عمل اتفاق می افتد.
- آسیب ثانویه عصب: ناشی از التهاب بعد از عمل، تشکیل گرانولوما (ضایعات واکنشی)، و تشکیل فیبروز (سخت شدن بافت همبند) در محل عمل رخ می دهد.
دردهای غیر عصبی (غیر نوروپاتیک)
درد های غیر نوروپاتیک معمولا به دلیل فیبروز مرتبط با تجهیزات ترمیم کننده در محل عمل ایجاد می شوند.
کیفیت درد جراحی شکم
درد جراحی شکم ممکن است با گزگز و افزایش یا کاهش حس همراه باشد و می تواند تیر کشنده، تیز، خنجری و سوزشی باشد. درد تیز و تیر کشنده، با فشار بر ناحیه عمل یا اطراف آن، تشدید می شود و گاهی تا نواحی تناسلی و پشت یا قسمت فوقانی ران انتشار پیدا می کند.
روش های مدیریت درد جراحی شکم
تسکین درد جراحی شکم حاد
برای تسکین درد حاد بعد از عمل از داروهای مخدر و غیر مخدر استفاده می شود.
متداولترین راه تجویز دارو، تزریق (به اشکال وریدی، عضلانی و زیر پوستی) است. البته، بسته به شرایط بیمار، روش های خوراکی، شیاف و جذب دارو از پوست یا مخاط، بلوک های عصبی مرکزی یا محیطی (با یا بدون گذاشتن کاتتر) و پمپ تزریق PCA نیز به کار می رود.
تسکین درد جراحی شکم مزمن
رفع درد جراحی شکم مزمن پیچیده تر است و به دو روش زیر صورت می گیرد:
درمان های غیر جراحی
اکثر مطالعات نشان می دهد که بهترین درمان، ترکیبی از داروها، سایر روشهای درمانی و اقدامات سبک زندگی است.
انواع دارو
رایج ترین داروهای تجویز شده برای درد جراحی شکم مزمن، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و ضد تشنج هایی مانند نورونتین (گاباپنتین)، و داروهای جدیدتری مانند پرگابالین (Lyrica) هستند.
بلوک های عصبی (Nerve blocks)
با ابداع روش های جدید و پیشرفت رویکردهای درمانی کم تهاجمی، این عمل در حال حاضر زیر دید سونوگرافی، با بی حسی موضعی و بدون جراحی انجام می شود. در این روش، از بین بردن اعصاب مرتبط (بوسیله امواج رادیوفرکانسی، کرایو، یا نورولیز شیمیایی با فنل یا الکل)، درد را برطرف می کند.
تنز (transcutaneous electrical nerve stimulation)
در روش تنز (TENS) از تحریک الکتریکی از راه پوست برای از بین بردن درد استفاده می شود.
درمان های ذهن/ بدن
از مدیتیشن گرفته تا یوگا، درمان های طبیعی ذهن/ بدن نه تنها باعث کاهش درد می شود بلکه می تواند با کاهش استرس از شدت گرفتن درد جلوگیری کند.
درمان جراحی
برای این منظور، بیمار در اتاق عمل تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی قرار می گیرد و سپس با برش جراحی اعصاب مورد نظر را با تکنیک های خاصی قطع می کنند تا درد از بین برود.
با ابداع روش های جدید کم تهاجمی بلوک های عصبی با کمک سونوگرافی و بدون جراحی انجام می شود
پرسش های متداول درد جراحی شکم
1-چگونه می توان از مزمن شدن درد جراحی شکم پیشگیری کرد؟
عوامل روانشناختي، عوامل دموگرافيك، داشتن درد قبل از عمل، و شدت درد حاد بعد از عمل میتوانند درد مزمن را پیش بینی کنند. از این میان، درد حاد پس از عمل شایع ترین و قوی ترین عامل پیش بینی است. بنابراین، به نظر می رسد که درمان تهاجمی درد حاد بعد از عمل ضروری است.
2-آیا درد جراحی شکم در همه افراد یکسان است؟
خیر. آستانه تحمل درد در افراد مختلف متفاوت بوده، بعضی بیماران ممکن است بطور طبیعی بیش از دیگران احساس درد کنند. بعلاوه، اضطراب درد را بیشتر می کند.
3-آیا میزان درد جراحی شکم در همه جراحی ها یکسان است؟
خیر. بستگی به عضو تحت جراحی، میزان دستکاری بافت ها، و وسعت عمل، شدت درد متفاوت است.
4-پمپ تزریق PCA چیست؟
یکی از جدیدترین روشهای تسکین درد است که پذیرش خوبی از سوی بیماران داشته است. در مواقعی که درد شدید است، مخزن این پمپ ها توسط مورفین رقیق پر شده، به رگ فرد متصل می شود. خود بیمار می تواند به تناسب میزان درد، با فشار یک دکمه میزان مسکن ورودی را کنترل کند. این پمپ ها مخصوصا در 24 ساعت اول بعد از عمل در بخش بستری مورد استفاده قرار می گیرند و بسیار راحت و مفیدند.
5-آیا یادداشت روزانه درد در کنترل آن موثر است؟
بله، مخصوصا در درد مزمن. یادداشت کردن هم به بیمار در درک بیشتر درد کمک می کند تا بهتر بتواند علائم را با متخصص جراحی زیبایی خود در میان بگذارد، و هم یک روش کارآمد برای تعیین عوامل موثر در کنترل درد است